Ceza Mahkemesinde Basit Yargılama Usulü Nedir?
Basit yargılama usulü nedir?
Basit yargılama usulü, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. maddesinde düzenlenmiş olup, yargılamanın hızlandırılması ve usul ekonomisinin sağlanması amacıyla getirilen özel bir yargılama yöntemidir. Bu usul, belirli şartlar altında, daha az vakit alacak bir yöntemle davanın karara bağlanmasını sağlar.
Basit Yargılama Usulünün Uygulama Şartları
CMK 251. maddeye göre basit yargılama usulü, yalnızca üst sınırı iki yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlar için uygulanabilir. Bu usul kapsamında, hâkim veya mahkeme, duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden karar verir. Ancak, basit yargılama usulünün uygulanabilmesi için şu şartların sağlanması gereklidir:
- Sanığın Kimliği ve Suçun Belirlenmesi: Sanığın kimliği ve isnat edilen suçun net bir şekilde belirlenmesi gerekir.
- Savunma Hakkının Korunması: Sanığın veya müdafiinin, bu usulün uygulanmasına yönelik yazılı savunma hakkını kullanması sağlanmalıdır.
- Kamu Düzeni ve Adaletin Zedelenmemesi: Basit yargılama usulünün uygulanması, kamu düzeni ve adaletin tesisi bakımından sakınca yaratmamalıdır.
Basit Yargılama Usulünün İşleyişi
Basit yargılama usulü, sürecin hızlandırılması amacıyla belirli adımlar üzerinden yürütülmektedir:
- İddianamenin Kabulü: Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen iddianame, mahkeme tarafından kabul edilir. İddianamede sanığın suçu ve bu suçun dayandığı maddeler açıkça belirtilir.
- Sanığa ve Taraflara Bildirim: Mahkeme, iddianameyi kabul ettikten sonra sanığa, mağdura ve taraflara iddianameyi tebliğ eder. Bu tebligatla birlikte taraflara, yazılı savunma ve beyanlarını sunmaları için belirli bir süre tanınır.
- Yazılı Savunma ve Delil Sunumu: Sanık, kendisine verilen süre içinde savunmasını yazılı olarak mahkemeye sunar. Ayrıca, lehine olan delilleri bu aşamada ibraz edebilir. Mağdur veya katılan taraf da bu süreçte görüş ve delillerini mahkemeye sunabilir.
- Dosya Üzerinden İnceleme: Mahkeme, tarafların sunduğu savunmaları, delilleri ve diğer belgeleri dosya üzerinden inceleyerek kararını verir. Bu aşamada duruşma yapılmaz, ancak mahkeme gerekli görürse ek bilgi veya belge talep edebilir.
- Kararın Verilmesi: Mahkeme, dosya üzerinden yaptığı inceleme sonucunda bir hüküm verir. Hükümde, suçun unsurlarına ve uygulanacak cezaya ilişkin gerekçeler yer alır.
- Kararın Tebliği ve İtiraz Süreci: Basit yargılama usulüyle verilen karar, taraflara tebliğ edilir. Taraflar, kararın kendilerine tebliğinden itibaren 7 gün içinde CMK 267. maddesine göre karara itiraz edebilir. İtiraz, bir üst mahkemede incelenir.
Basit Yargılama Usulünün Avantajları
- Hızlı Karar Alma: Yargılama süresi kısaldığı için dava daha hızlı sonuçlanır.
- Usul Ekonomisi: Daha az emek ve kaynak harcanarak adaletin sağlanması hedeflenir.
- Yargı Yükünün Azaltılması: Mahkemelerdeki iş yükü önemli ölçüde azalır.
Basit yargılama usulü, zaman kazandıran bir yöntem olsa da eleştirilerden muaf değildir. Özellikle, duruşma yapılmaması nedeniyle sanığın kendini ifade etme hakkının kısıtlanabileceği ileri sürülmektedir. Bunun yanı sıra, mahkemelerin yalnızca dosya üzerinden karar vermesi, somut olayların yeterince değerlendirilmemesi riskini de beraberinde getirebilir.
Ceza mahkemesinde basit yargılama usulü, adaletin hızlı ve etkili bir şekilde sağlanması açısından önemli bir düzenlemedir. Ancak, uygulamada adaletin tam anlamıyla gerçekleşmesi için sanığın savunma hakkının korunmasına ve usul kurallarına azami özen gösterilmelidir. CMK’nın 251. maddesi, bu dengenin sağlanması için hukuki çerçeveyi sunmaktadır.
Karar Hukuk ve Danışmanlık Bürosu
Bayraklı / İZMİR
