Haksız Tahrik Nedir?

Haksız tahrik nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 29. maddesi, haksız tahrik durumunu düzenler. Bu maddeye göre, bir kişi, başkasının hukuka aykırı bir hareketi nedeniyle öfke, korku, çaresizlik gibi duygularla suç işlerse, haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi uygulanabilir.
Haksız tahrik, bir kimsenin öfke ya da şiddetli eyleme katılmasına sebep olan haksız bir eylemin etkisiyle suç işlemesi durumunda, bu suça uygulanacak cezanın hafifletilmesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. Haksız tahrik, kişinin işlediği suçta tam bir sorumluluk taşımadığı durumlarda, suçlunun duygusal durumu dikkate alınarak daha az ceza verilmesini öngörür. Türk Ceza Kanunu’nun 29. maddesi, haksız tahrik hükümlerini düzenlemektedir. Buna göre, bir kimsenin ağır tahrik altında işlediği suç, tahrikin derecesine göre hafifletici neden olarak kabul edilir.

Haksız Tahrikin Şartları

Haksız tahrik uygulanabilmesi için bazı temel şartların yerine getirilmiş olması gerekir:

1. Haksız Bir Fiilin Bulunması: Haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için, mağdurun sanığa yönelik haksız bir fiil veya davranışta bulunmuş olması gerekir. Bu haksız fiil, fiziksel bir saldırı, hakaret, tehdit ya da başka bir eylem olabilir.
2. Öfke ya da Şiddetli Eleme Kapılma: Kişinin haksız bir eylem karşısında ani bir öfkeye veya derin bir elem duygusuna kapılması gerekir. Bu duyguların, kişinin suç işlemesine neden olacak derecede etkili olması şarttır.
3. Fiil ile Tepki Arasında Zaman Aralığı: Haksız tahrik savunmasının geçerli olabilmesi için, haksız fiil ile bu fiile tepki olarak işlenen suç arasında çok uzun bir zaman geçmemiş olmalıdır. Kişinin öfkesinin soğuması ve bilinçli bir şekilde plan yapması durumunda haksız tahrik indirimi uygulanmaz.
4. Orantılılık: Haksız tahrik uygulamasında, mağdurun yaptığı haksız fiil ile sanığın gösterdiği tepki arasında orantısız bir durum varsa, tahrik indirimi ya uygulanmaz ya da kısmen uygulanır.

Örneklerle Haksız Tahrik:

Aile içi tahrik: Bir kişi, eşine sürekli hakaret eder ve onu aşağılar. Bu durumu yaşayan eş, öfkeyle yanıt verir ve şiddetli bir şekilde tepki gösterir. Burada eşin sürekli hakaret ve aşağılama eylemi, diğer eşin ruhsal durumunu etkileyerek, şiddet içeren bir tepkilere yol açabilir. Bu durum, haksız tahrik olarak değerlendirilebilir.

Çalışma hayatında tahrik: Bir işyerinde, çalışan sürekli olarak aşağılanır, hakaret edilir ve mobbing uygulanır. Sonunda, tahrik edilen çalışan, kendisine yapılan haksız davranışa tepki olarak şiddetli bir eylemde bulunur. Burada tahrik, çalışanın suç işlemesine yol açan bir etken olarak değerlendirilir.

Kişisel saldırılar: Bir kişi, bir başka kişiye sürekli hakaret eder, cinsel yönelimine dair aşağılayıcı ifadeler kullanır. Bu kişi, hakarete uğrayarak sinirlenir ve saldırgan bir davranış sergiler. Bu durumda hakaret, haksız tahrik olarak kabul edilebilir.

Haksız tahrik, genellikle failin suç işleme amacından çok, onu kışkırtan etkenin varlığıyla ilişkilidir. Türk Ceza Kanunu’na göre, haksız tahrik geçerli bir savunma olabileceği için, tahrik altında suç işleyen kişi, cezasında indirim alabilir.

Haksız Tahrik İndirimi

Haksız tahrik indirimi, suçun niteliğine ve sanığın öfke veya elem derecesine bağlı olarak değişir. Mahkeme, tahrikin derecesine göre sanığa verilen cezayı belirli oranlarda indirebilir. Türk Ceza Kanununa göre, haksız tahrik indirimi sonucunda:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren bir suç, müebbet hapse çevrilir.
• Müebbet hapis cezası gerektiren bir suç, 18 yıldan 24 yıla kadar hapis cezasına çevrilir.
• Diğer suçlarda ise verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçe kadar indirilir.

3. Haksız Tahrik Hangi Suçlar İçin Geçerlidir?

Haksız tahrik, genellikle kasten öldürme, yaralama, hakaret, tehdit gibi suçlarda savunma olarak kullanılır. Ancak her suç için uygulanabilir bir savunma değildir. Mahkeme, haksız tahrikin suçla olan bağını ve failin ruhsal durumunu değerlendirir.

4. Haksız Tahrik İndirimi Cinayet Davalarında Nasıl Uygulanır?

Cinayet davalarında haksız tahrik indirimi, failin mağdurun haksız bir fiili nedeniyle öfkeye kapılması durumunda uygulanır. Örneğin, mağdurun failin ailesine ya da onuruna yönelik ağır bir saldırıda bulunması sonucu işlenen cinayetlerde mahkeme tahrik indirimi yapabilir.

5. Tahrik Altında İşlenen Suç ile Kasten İşlenen Suç Arasındaki Fark Nedir?

Tahrik altında işlenen suç, failin haksız bir eyleme tepki olarak duygusal bir çöküntü veya öfke ile suçu işlemesidir. Kasten işlenen suçta ise fail, bilinçli bir şekilde suç işler. Tahrik altında işlenen suçlarda ceza indirimi yapılabilir, ancak kasten işlenen suçlarda böyle bir indirim söz konusu değildir.

6. Evlilikte Haksız Tahrik Uygulanır mı?

Evlilik birliğinde yaşanan şiddetli tartışmalar veya fiziksel saldırılar gibi olaylar, eşlerden birinin diğerine karşı haksız tahrik savunması yapmasına yol açabilir. Örneğin, sürekli şiddet gören bir eş, ani bir öfke sonucu karşı tarafa zarar verirse, haksız tahrik savunması yapabilir.

7. Haksız Tahrik ve Meşru Müdafaa Arasındaki Fark Nedir?

Haksız tahrik ile meşru müdafaa birbirinden farklıdır. Meşru müdafaa, bir kişinin kendisine veya başkasına yönelik bir saldırıya karşı savunma yaparken işlediği suçlardır ve suç unsuru oluşmaz. Haksız tahrik ise kişinin bir eylem sonucu öfkeye kapılıp suç işlemesidir ve suç işlenmiştir ancak ceza indirilir.

8. Haksız Tahrik ve Ani Öfke İndirimi Aynı mı?

Haksız tahrik indirimi, bir anlamda ani öfke indirimi olarak da kabul edilebilir. Kişi, ani bir öfke ya da şiddetli elem duygusu nedeniyle suç işlemişse haksız tahrik hükümleri uygulanabilir.

9. Haksız Tahrik Suçları Kapsamında Ceza Ne Kadar Azalır?

Ceza, tahrikin derecesine bağlı olarak dörtte bir ile dörtte üç arasında indirilebilir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda ise ceza müebbete çevrilir.

10. Haksız Tahrik İndirimi İçin Hangi Deliller Sunulabilir?

Haksız tahrik savunması için tanık ifadeleri, yazılı belgeler, kamera kayıtları gibi deliller sunulabilir. Örneğin, mağdurun fail üzerinde baskı kurduğu, tehdit ettiği veya fiziksel şiddet uyguladığı kanıtlanırsa, haksız tahrik savunması güçlenir. Haksız tahrik, bir suçun işlenmesine neden olan psikolojik durumun dikkate alınarak cezanın hafifletilmesini sağlayan önemli bir ceza hukuku kurumudur. Suç işleyen kişinin, haksız bir eylem sonucunda anlık öfke veya elem duygusuna kapılması ve bu duyguların etkisiyle suçu işlemesi, ceza indirimi sebebi olabilir. Ancak mahkeme, bu indirimi yaparken mağdurun haksız eylemi ve failin tepkisini ayrıntılı bir şekilde değerlendirir.